De Wereld Werkt in Arnhem: ARASH FAKHIM EN IDE ANDRÉ: PLOEGEN

Ingrepen Arash Fakhim, links doeken Ide André

Categorie: interview/Onderwerp: Arash Fakhim en Ide André over hun project When the Fallow Remains in Nest Den Haag/Auteur: Peter Nijenhuis

Onder de titel When the Fallow Remains voerden Arash Fakhim (Teheran 1987) en Ide André (Ede 1990) van 20 november tot en met 3 december 2017 een project uit in het Haagse kunstcentrum Nest.

Inrichting Studio L A

Fakhim en André gingen aan de slag met wat er overbleef van een eerder tentoonstellingsproject met de titel On Speaking Terms. Dat laatste project ging in op mechanismen van maatschappelijke uitsluiting en het denken in termen van 'wij' en 'zij'. Voor On Speaking Terms ontwierpen de architecten Lorien Beijaert en Arna Mačkić van Studio L A een inrichting die bestond uit een reeks van door gordijnen afgescheiden ruimtes waar werk werd getoond van Yair Callender, Robert Glas, Charl Landvreugd, Barbara Visser en Marga Weimans. Een door Lorien Beijaert en Arna Mačkić eveneens ontworpen discussie-arena in het hart van de tentoonstellingsruimte nodigde groepen bezoekers uit om de tentoongestelde werken en hun achterliggende problematiek te bespreken. In een toelichting op Vimeo verklaarden Lorien Beijaert en Arna Mačkić hun tentoonstellingsruimte te zien als een experiment. Een ruimte als in Nest zou in een later stadium ook binnen bijvoorbeeld scholen of de openbare ruimte gesitueerd kunnen worden.

Na afloop van On Speaking Terms werd de inrichting van Lorien Beijaert en Arna Mačkić niet, zoals gebruikelijk, opgeruimd, maar hergebruikt voor het project Places of Ruin. Nest nodigde een aantal kunstenaars uit, waaronder Fakhim en André, om zich de achtergebleven architectuur toe te eigenen en die naar eigen inzicht te onttakelen, te transformeren en te voorzien van extra lagen.

Ide André met zijn werk

Wat hebben jullie gedaan?

IDE ANDRÉ: We hebben hier twee weken kunnen werken. Dat is te kort om daadwerkelijk in te gaan op de inhoud van het vorige project, de architectuur ervan of begrippen als ruïne en verval. Aan de transformatie van de ruimte hebben we natuurlijk wel op een praktische manier bijgedragen door hier te werken. En na ons zal die transformatie worden voortgezet door Ricardo van Eyk, Jan Hoek, Tim Brukers en anderen. Onder de titel Beyond Thunderdome gaan zij verder met wat er, na ons ingrijpen, over is van de inrichting van On Speaking Terms.

Arash en ik hebben ons, gezien de tijd die we hadden, noodgedwongen moeten beperken. We besloten om te onderzoeken in hoeverre we met de architectonische overblijfselen van On Speaking Terms ter plekke nieuw werk konden maken en een tentoonstelling konden inrichten. Daarvoor hebben we twee weken in Den Haag gebivakkeerd en samengewerkt.

We zijn overigens niet de enigen geweest die hier hebben gewerkt. Halverwege onze werkperiode heeft Bas van den Hurk van Whatspace, waar we in het verleden mee hebben samengewerkt, op ons verzoek een workshop gegeven voor studenten van St.Joost Breda en ArtEZ Arnhem. De workshop begon met een lezing van Bas van den Hurk over oude en hedendaagse ruïnes. We hebben gezamenlijk de tekst A Tour of the Monuments of Passaic, New Jersey van Robert Smithson gelezen, gegeten en materiaal verzameld op straat. Met dat materiaal hebben de studenten een zaal ingericht die onderdeel uitmaakt van de tentoonstelling.

Arash Fakhim aan het werk

En jullie eigen werkzaamheden?

ARASH FAKHIM: Wat het zou worden was ook voor ons vooraf een raadsel. We hebben voor we begonnen materiaal besteld bij Nest: gips, drukinkt, kippengaas, synthetische rubber, epoxyhars en, voor Ide, aluminium frames en witte en zwarte verf. Om te beginnen heb ik de overgebleven wanden die van de entree van Nest naar de discussie-arena voeren, bewerkt met een boor en met een guts. De aldus ingekraste sporen, motieven en tekeningen heb ik ingesmeerd met drukinkt en afgedrukt op blauwe plasticfolie, die ik versterkte met epoxyhars. In een aantal gevallen heb ik de met boor en guts bewerkte houten wanddelen ook uitgezaagd. Van de panelen die dat opleverde, maakte Ide met acrylverf een aantal afdrukken. Ide gebruikte daarvoor de gordijnen die in de tentoonstelling On Speaking Terms de verschillende ruimtes van elkaar scheidden. Van de door Ide gebruikte panelen maakte ik op mijn beurt afdrukken met synthetische rubber en sculpturen in gips. Dat is allemaal te zien op de tentoonstelling aangevuld met filmbeelden van het maakproces, niet alleen het onze maar ook van de aan de workshop deelnemende studenten. Die moesten na de lezing, de maaltijd en het verzamelen van materiaal drie kwartier hun mond houden en met het op straat gevonden materiaal aan het werk gaan. De studenten haalden in de eerste tien minuten van die zwijgperiode trucjes uit. Ze begonnen te spelen met de van straat geraapte latten, emmers en andere spullen. Dat leverde beelden op die we interessant genoeg vonden om op te nemen in onze tentoonstelling. Ide en ik hebben voor de tentoonstelling samen ook een aantal posters gemaakt door drukinkt op de banken van de discussie-arena te smeren en daarvan afdrukken te maken.

Bijdrage studenten St.Joost en ArtEZ

Speelden druktechnieken een speciale rol?

IDE ANDRÉ: Het gaat me niet om die druktechnieken op zich. Het gaat me om het traject van handelingen dat je voor jezelf vastlegt en de beperkingen waar je voor kiest. Ik gebruik doek dat niet is opgespannen. Daarmee voer ik bepaalde handelingen uit. Ik vouw het doek bijvoorbeeld om objecten heen. Ik druk, sleep en kras en breng verf aan. Er zijn dingen die ik wel en niet doe. Hier in Nest gebruikte ik bijvoorbeeld alleen witte en zwarte verf. Die beperkingen en zelfbedachte regels scheppen vrijheid. Je kunt werken, want over een heleboel dingen hoef je niet meer na te denken. Werken zonder over alles te hoeven nadenken betekent ook dat je je aandacht op specifieke zaken kunt richten. Een daarvan is hoe je je zelfbedachte regels kunt oprekken, het gebruik ervan kunt verdiepen op een manier die past en logisch aansluit. Regels en beperkingen scheppen de tijd en de ruimte om je aandacht te richten op hoe bepaalde handelingen uitpakken. Niet onbelangrijk is, dat dat laatste de gelegenheid biedt om bepaalde vaardigheden te ontwikkelen. Met vaardigheden bedoel ik overigens niet iets dat heel moeilijk zou zijn, maar waar je wel aandacht en tijd voor nodig hebt.

Arash Fakhim

Werk jij op eenzelfde manier met regels en beperkingen?

ARASH FAKHIM: Het feit dat we iets moesten doen met de door Lorien Beijaert en Arna Mačkić ontworpen tentoonstellingsruimte was voor mij al een beperking op zich. Die beperking heb ik proberen te ontvluchten door de ruimte en de aankleding ervan te gebruiken voor met maken van nieuw werk. Ik ben, anders dan Ide, niet iemand die werkt vanuit zelfbedachte regels en beperkingen. Ik werk vanuit het materiaal. Hoe buigt, plooit, rimpelt, krult of verbrokkelt het materiaal. Welke weerstand biedt het materiaal als ik er iets mee doe. Wat me bijzonder interesseert is wat Japanners aanduiden met 'wabi sabi', de esthetica, van het vergankelijke en onvolmaakte. Daarin draait het onder andere om zaken al soberheid, robuustheid, karigheid, intimiteit en asymmetrie. Zoiets spreekt bijvoorbeeld uit de oneffenheden, de scheefheid en de barsten van een oude kom. In de tentoonstelling zie je filmbeelden van mijn pogingen om een afgebroken hoek van een gipsafgietsel weer vast te lijmen. Dat lukt in eerste instantie niet. Wat een moeite, zal een ander misschien wel denken, maar voor mij is het wezenlijk om op een dergelijke geconcentreerde wijze in de weer te zijn met materiaal.

Ide André

Gaat het jullie om het proces of om de uitkomsten, het kunstobject dat eruit tevoorschijn komt?

IDE ANDRÉ: Het proces is niet onbelangrijk. Wat mij betreft gaat het om wat in het Engels 'transitivity' heet: een actie op een expressieve manier laten overgaan in een object. Het gebruiken van bepaalde afdrukmethoden, in mijn geval, en het afgieten en afdrukken zoals Arash dat gedaan heeft, zijn manieren om werk te produceren. Het project heet niet voor niets When the Fallow Remains. In het Nederlands vertaal je 'fallow' met braakland. Een boer moet na de oogst het braakliggende land flink ploegen om er weer wat nieuws uit tevoorschijn te laten komen. Dat hebben wij ook gedaan, maar dan in overdrachtelijke zin. Voor mij is het resultaat daarbij niet van ondergeschikt belang. Ik ben nog altijd schilder en betrokken bij schilderkunst. Die schilderkunst is al meerdere keren doodverklaard en ligt, zoals Jan Verwoert het ooit omschreef, als een hoop vuile was ergens in de hoek van de kamer. Maar ik heb me er nu eenmaal mee geëngageerd en dat vraag inzet. Als ik een doek, dat ik op allerlei manier heb gebruikt en bewerkt uiteindelijk opspan, dan wil ik wel degelijk dat er een schilderij hangt met een frisse en scherpe uitstraling. Vroeger hanteerde ik mijn vooraf bepaalde regels nogal streng. Als ik alle van tevoren bedachte stappen had gezet, dan was het werk klaar, of ik het nu mooi vond of niet. Voor 21 Boyscout Wrestling, mijn eindexamenwerk, liet ik mijn moeder de doeken naaien. De eenentwintig welpen die ik in die tijd onder mijn hoede had, liet ik daarmee spelen in het bos. En dat was dan het werk. Tegenwoordig ben ik wat dat betreft minder orthodox. Ik voeg, na alle druk- en wrijfhandelingen, tegenwoordig bewust op een bepaalde plaats iets toe om het er beter uit te laten zien. Of zo'n ingreep op den duur logisch aansluit bij mijn andere uitgangspunten of dat ik ervan af moet zien, omdat het uiteindelijk juist niet aansluit, kan ik nog niet zeggen.

ARASH FAKHIM: Je zou heel radicaal kunnen zijn en kunnen zeggen dat alleen het proces van belang is. Maar die keuze voor het een, het proces, of het ander, het resultaat, doen we niet. Ik ben op zoek naar een eigen beeldtaal. Twee weken ongestoord kunnen samenwerken met een lotgenoot die daar ook naar op zoek is, is in de huidige omstandigheden nogal een luxe. Je leert van elkaar en je werk ontwikkelt zich.

website Ide André

Instagram Arash Fakhim